علی رغم این که اکثر سوالات بی جواب هستند محققین به تدریج به علت پیدایش این نوع از دیابت پی می برند. قدر مسلم این است که یک عامل منفردی مسئول نبوده بلکه عوامل متفاوتی در پیدایش بیماری دخیل هستند. اهمیت عوامل پیدایش بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد. گر چه ظهور بیماری در نتیجه فعل و انفعالات همه عوامل می باشد.

نقص سلول های بتا

چنانچه قبلا گفتیم سلول های بتای پانکراس افراد غیر دیابتی آن قدر انسولین ترشح می کنند که قند خون بین 140-60 میلی گرم در 100 سانتی متر مکعب خون تنظیم می گردد. با خوردن غذا و افزایش قند خون ترشح انسولین به سرعت افزایش می یابد. بعد از این که گلوکز برای تولید انرژی به مصرف رسید و یا اضافی آن ذخیره گردید ترشح انسولین کاهش می یابد.

در دیابت غیر وابسته به انسولین نیز مقادیری انسولین ترشح می شود. اما به علت نقص سلول های بتا قادر نیست افزایش قند خون را به سرعت درک کرده و با ترشح سریع مقادیر کافی انسولین قند خون را به حال طبیعی بازگرداند. در نتیجه پاسخ ترشحی با تاخیر بوده و زمانی ترشح انسولین افزایش می یابد که گلوکز به میزان زیادی در خون انباشته شده است.

فاکتورهایی که احتمالا عامل ایجاد دیابت غیر وابسته به انسولین هستند:

کاهش تعداد سلول های بتا

اگر پانکراس فرد مبتلا به دیابت غیر وابسته به انسولین قادر بود مقادیر نامحدودی انسولین ترشح کند سلول ها نیز گلوکز زیادی مصرف می کردند. حالتی را که شرح دادیم قابل درمان بود. اما محققین متوجه شده اند که در پانکراس فرد مبتلا به دیابت تعداد سلول های بتا کاهش یافته است. بعضی از این تحقیقات نشان داده است که تعداد سلول های بتای دیابتی های غیر وابسته به انسولین تقریبا 60% تعداد سلول ها در افراد سالم می باشد. اگر چه سلول های باقی مانده می توانند مقداری انسولین ترشح کنند اما میزان ترشح در حدی نیست که قند خون افزایش یافته را جبران کنند.

محققین معتقدند که یکی از عوامل مهم نقص سلول های بتا و کاهش تعداد آنها وراثت می باشد. اهمیت نقش وراثت در پیدایش دیابت غیر وابسته به انسولین از مدت ها پیش شناخته شده است. شواهد موجود نشان می دهد که اگر یکی از دو قلوها مبتلا به این نوع دیابت باشد شانس ابتلاء دیگری (چه پسر چه دختر) 90% می باشد. نتایج حاصله از بررسی های دیگر نشان می دهد که اگر یکی از والدین دیابتی باشند احتمال دیابتی بودن اولاد آنها 30% -25% و اگر والدین هر دو مبتلا باشند این احتمال تا 75% نیز می رسد. بر اساس همین نتایج محققین عقیده دارند که خصوصیات سلول های بتا از طریق ژن ها از والدین به اولاد منتقل می شوند. به عبارت دیگر اولاد کپی خصوصیات ارثی والدین هستند.

نقص سلول های بتا و کاهش تعداد آنها مجموعا حالتی را به نام بی کفایتی نسبی انسولین به وجود می آورد. بدین معنی که در شرایط عادی مقدار انسولین کافی می باشد اما وقتی که تعداد سلول ها کاهش یابد و نقص در آنها ظاهر گردد میزان انسولین کافی ترشح نمی شود.