چهارم فوریه ، روز جهانی سرطان نام گذاری شده است. بد نیست بدانید که سرطان بعد از بیماری های قلبی و تصادف های جاده ای ، سومین علت مرگ و میر در ایران محسوب می شود.

معمولا برای پیشگیری از ابتلا به انواع سرطان ها ، راه پیشگیری قطعی و صد درصدی وجود ندارد و راه هایی که برای پیشگیری در این بخش گنجانده شده اند ، می توانند زمان ابتلا را به تاخیر بیندازند یا شانس ابتلا در سنین پایین تر را در افراد مستعد ، تا حد چشم گیری پایین آورند. به طور کلی ، داشتن سبک زندگی و برنامه غذایی سالم و مناسب در کنار عدم مصرف دخانیات و انجام دادن فعالیت های فیزیکی روزانه می تواند خطر ابتلا به سرطان را در طولانی مدت حدود 35 تا 40 درصد کاهش دهد.

سرطان پوست شایع ترین سرطان بدخیم بدن است و انواع مختلفی دارد که تفاوت اصلی آن ها بر اساس نوع سلولی است که دچار رشد سرطانی می شود. 3 نوع اصلی آن عبارتند از:

1 - سرطان های پایه ای 2 - سرطان سلول های سنگ فرشی 3 - ملانومای بدخیم

عوامل ابتلا

1 - سرطان های پایه ای یا همان Basal Cell Carcinoma ، جزء شایع ترین نوع سرطان پوست هستند که ارتباط مستقیمی با تماس با نور آفتاب دارند. ما در برخی از سندرم های ژنتیکی شاهد بروز این سرطان در قسمت های مختلف بدن بیمار ، به خصوص قسمت های در معرض نور مانند پوست صورت هستیم. ممکن است این افراد دارای مشکلات دیگری مانند برخی تومورهای مغزی یا مشکلات استخوانی نیز باشند.

2 - سرطان سلول های سنگ فرشی یا همان Squamous Cell Carcinoma ، دومین رتبه شیوع را در میان سرطان ها دارد و ابتلا به آن ، رابطه بسیار زیادی با تماس با نور آفتاب دارد. این سرطان می تواند در قسمت هایی از بدن مانند صورت ، گوش ها ، پشت دست ها و لب ( به خصوص لب تحتانی) ایجاد شود. این سرطان می تواند به دلیل بروز برخی زخم ها یا بیماری های التهابی مزمن هم به وجود آید. مثلا کسانی که مبتلا به لیکن پلان زخمی شونده در مخاط دهان هستند ، زمینه ابتلا به سرطان سلول های سنگ فرشی در ناحیه زبان و دهان را پیدا می کنند. همچنین می تواند در پی ابتلا به زخم های مزمن مانند سوختگی های قدیمی یا زخم های مزمن ناشی از سل پوستی نیز ایجاد شود.

3 - ملانوما از نظر شیوع در مقام سوم و از نظر بدخیمی در مقام اول سرطان های پوست قرار دارد. ملانوما یکی از سرطان های بسیار بدخیم انسانی است که هم می تواند بر روی خال ها سوار شود و هم می تواند به صورت اولیه رخ دهد. خال های مادرزادی، به خصوص خال های مادرزادی بزرگ که از بدو تولد وجود دارند و مودار نیز هستند ، یکی از عوامل پیش ساز ملانوما محسوب می شوند.

کسانی که بسیار در معرض نور آفتاب هستند یا در مناطقی (مانند استرالیا) زندگی می کنند که به دلیل نقض لایه ازن ، اشعه فرابنفش زیادی به زمین می رسد و پوستشان در معرض این اشعه قرار می گیرند ، بیشتر در معرض ابتلا به ملانوما قرار دارند.

به طور کلی تماس طولانی با نور خورشید علت اصلی ابتلا به سرطان های پوست است ، به خصوص اگر باعث آفتاب سوختگی و تاول نیز شده باشد. سایر عوامل که اهمیت کمتری دارند شامل تماس مکرر طبی یا شغلی (در کارخانه ها) با اشعه ایکس ، اسکار یا جای زخم بیماری ها و سوختگی ها ، تماس شغلی با بعضی مواد شیمیایی از قبیل زغال سنگ و آرسنیک هستند.

سرطان پوست ممکن است زمینه ارثی نیز داشته باشد لذا در بعضی خانواده ها شیوع سرطان پوست بیشتر است. افرادی که تحت درمان با اشعه ایکس قرار گرفته اند نیز در معرض ابتلا به سرطان های پوستی در ناحیه تحت درمان هستند. گرفتن حمام آفتاب (به خصوص در سفید پوستان) از عوامل ایجاد ملانوما است.