هنگامی که به قسمتی از بدن خون نرسد، قانقاریا رخ می دهد. به طور کلی، مرگ بافت بخشی از بدن را قانقاریا (Gangrene) می گویند.

انواع قانقاریا

دو نوع مهم قانقاریا، شامل خشک و تر است.

بسیاری از علل قانقاریای خشک، عفونی (میکروبی) نیست. ولی تمام انواع قانقاریای تر، عفونی می باشند، یعنی در اثر باکتری به وجود می آیند.

محل شایع بروز هر دو نوع قانقاریا، شامل انگشتان دست و پا، بازوها و ساق پاها می باشد.

قانقاریای تر

قانقاریای تر که به نام مرطوب نیز خوانده می شود، یکی از خطرناک ترین انواع قانقاریا می باشد.

اگر این نوع درمان نشود، معمولا بیمار دچار عفونت خون (سپسیس) می شود و بعد از چند ساعت و یا چند روز می میرد.

اگر قسمتی از بدن دچار عفونت شود و عفونت آن درمان نگردد، به علت ورم بافت در آن محل، خون کافی به آنجا نمی رسد و گاز و مواد سمی باکتریایی تولید می شوند و در نهایت همه این عوامل باعث ایجاد قانقاریای مرطوب می شوند.

همچنین کاهش جریان خون به علت بریدگی و یا آسیب عروقی نیز می تواند قانقاریای مرطوب را ایجاد کند.

قانقاریای مرطوب دارای ترشحات آبکی و یا چرکی در محل ضایعه می باشد، به همین خاطر به نام مرطوب خوانده می شود.

قا2

قانقاریای خشک

اگر قانقاریای خشک عفونی نشود، باعث مرگ بیمار نمی شود. به هر حال؛ این نوع در اثر مرگ بافت بوجود می آید.

معمولا قانقاریای خشک به کندی یشرفت می کند و روزها تا ماه ها طول می کشد.

بسیاری از بیماری ها منجر به قانقاریای خشک می شوند، این بیماری ها عبارتند از: دیابت، آترواسکلروز (تصلب شرایین) ، اعتیاد به دخانیات و سیگار کشیدن.

هنگامی که رگ های خونی بسته می شوند و جریان خون به قسمتی از بدن قطع می شود، در عرض چند ساعت تا چند روز قانقاریای خشک رخ می دهد.

اغلب قانقاریای خشک، ضایعه ای سرد، خشک و بی رنگ و بدون ترشحات آبکی و یا چرکی است و به همین دلیل به نام خشک معروف است.

علل قانقاریا

یکی از علل اصلی قانقاریا، فقدان و یا کاهش جریان خون در قسمتی از بافت بدن می باشد.

کاهش جریان خون باعث کمبود اکسیژن می شود و به همین خاطر سلول های بافت بدن می میرند.

یکی از علل کمبود جریان خون در بافت ها، عفونت (میکروبی)، جراحت (زخم) و بیماری های موثر بر عروق خونی (مثل دیابت) می باشد

عوامل خطر قانقاریا

- جراحت (زخم) عمیق و شدید

- بیماری های عروق خونی مانند آترواسکلروز که باعث سخت شدن رگ های خونی می شود و در دست ها و پاها ایجاد می شود.

- دیابت

- تضعیف سیستم ایمنی بدن مثل بیماری ایدز و یا شیمی درمانی

- عمل جراحی

- اعتیاد به دخانیات

- عفونت

علائم قانقاریا

علائم بستگی به محل بروز و علت قانقاریا دارد.

اگر قانقاریا در پوست و یا نزدیک به آن رخ داده باشد، علائم شامل موارد زیر است:

- تغییر رنگ پوست (اگر خود پوست دچار قانقاریا باشد، رنگ کبود و یا سیاه می شود و اگر بافت دچار قانقاریا در زیر پوست باشد، قرمز و یا برنزی می شود)

- ترشحات بد بو

- از دست دادن حس در منطقه درگیر (ممکن است پس از درد شدید رخ دهد)

اگر بافت مبتلا در داخل بدن قرار داشته باشد (نوعی از قانقاریای مرطوب است) مانند قانقاریای کیسه صفرا، علائم زیر را دارد:

- احساس گیجی

- تب

- گاز در بافت های زیرین پوست

- پوست پوشاننده عضو درگیر، قرمز رنگ و یا بی رنگ می شود.

- احساس بیماری

- کاهش فشار خون

- درد شدید و دائمی

- ورم

علائم قانقاریای خشک

- بی حسی و سردی

- تغییر رنگ بافت مبتلا (از قرمز به قهوه ای و در نهایت سیاه می شود)

- بافت مبتلا، خشک و مومیایی می شود و ممکن است پوسته خارجی آن بیفتد.

علائم قانقاریای مرطوب

- ورم و درد شدید در منطقه درگیر

- قرمز شدن و ترشحات آبکی و یا چرکی

- ترشحات بد بو

- ظاهر بافت مرده، مرطوب و سیاه

- تب و علائم عفونت خون

راه های تشخیص قانقاریا

- معاینه بدنی بیمار توسط پزشک

- آرتریوگرام (اشعه ایکس مخصوصی که هر گونه انسداد در رگ های خونی را مشخص می کند)

- آزمایش خون : گلبول های سفید خون ممکن است خیلی زیاد شوند.

- سی تی اسکن برای بررسی اعضای داخلی بدن

- کشت بافت و یا ترشح زخم برای شناسایی عفونت باکتریایی

- بررسی بافت زیر میکروسکوپ برای دیدن اینکه سلول ها مرده اند یا نه.

- جراحی برای یافتن و برداشتن بافت های مرده

- عکس‌برداری با اشعه ایکس

درمان قانقاریا

برای سالم ماندن سایر بافت ها و جلوگیری از عفونت های بعدی، باید بافت مرده یا فاسد را برداشت. اگر درمان با تاخیر صورت گیرد، موجب گسترش قانقاریا در بدن می گردد.

درمان بستگی به منطقه درگیر، شرایط بیمار و علت قانقاریا دارد و شامل موارد زیر است:

- قطع عضو مبتلا

- جراحی برای برداشتن بافت مرده

- عمل جراحی برای بهبود جریان خون در قسمت مبتلا

- تجویز آنتی بیوتیک

- جراحی مکرر برای برداشتن بافت مرده

عوارض قانقاریا

عوارض قانقاریا بستگی به علت و محل بروز آن، وسعت آن و شرایط کلی فرد دارد و شامل موارد زیر است:

- از کار افتادگی عضو در اثر قطع و یا برداشتن بافت مرده

- مدت زمان طولانی طول بکشد تا زخم التیام یابد.

- نیاز به جراحی ترمیمی وجود داشته باشد، برای مثال پیوند پوست.

پاهای افراد مبتلا به دیابت و یا بیماری های عروق خونی باید مرتبا توسط پزشک معاینه شوند تا از آسیب، عفونت و تغییر رنگ پوست جلوگیری شود

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هر یک از این عوامل برای فرد پیش آید، باید فورا به پزشک مراجعه کند:

- زخمی که خوب نشود و یا زخم های زیادی در یک منطقه وجود داشته باشد.

- یک منطقه پوست که به رنگ آبی و یا سیاه درآید.

- وجود ترشحات بدبو در زخم های بدن

- دردهای شدید و دائمی در منطقه درگیر

- وجود تب شدید و بدون علت مشخص

جلوگیری از بروز قانقاریا

- اگر قبل از آنکه بافت بمیرد و یا زمانی که اکسیژن کافی وجود دارد، درمان صورت پذیرد از قانقاریا جلوگیری می شود.

- زخم های بدن باید فورا درمان شوند و هیچ نشانه ای از عفونت را نداشته باشند. علائم عفونت عبارتند از: قرمزی، ورم و ترشحات.

- پاهای افراد مبتلا به دیابت و یا بیماری های عروق خونی باید مرتبا توسط پزشک معاینه شوند تا از آسیب، عفونت و تغییر رنگ پوست جلوگیری شود.

- از مصرف دخانیات اجتناب کنید.

- از بروز سرمازدگی در بدن و یا ایجاد زخم جلوگیری کنید.

- در بیماری دیابت، میزان قند خون را کنترل کنید.