رادیکال های آزاد می توانند ترکیبات بسیار خطرناکی باشند ، اما در کنار این خطرات نقشی اساسی در سیستم ایمنی بدن ما ایفا می کنند . رادیکال های آزاد محصول واکنش های سلولی در بدن هستند .مثلا کبد رادیکال های آزاد را به منظور مبارزه با سمومی که وارد بدن می شوند تولید می کند ، گلبول های سفید خون از فرستادن رادیکال های آزاد برای تخریب باکتری و ویروس کمک می گیرند. پس چرا رادیکال های آزاد خطرناک هستند؟ پزشکان در این باره اینگونه توضیح می دهند که رادیکال های آزاد مولکول هایی ناپایدارند . الکترون ها به صورت جفت وجود دارند و رادیکال آزاد در واقع یکی از الکترون های گم شده از این جفت است . این الکترون گم شده مثل یک اسلحه عمل می کند . به این صورت که رادیکال آزاد به هر چیزی که سر راهش قرار بگیرد واکنش نشان داده و میل به جداسازی الکترون سلول ها و ترکیبات دیگر دارد. همین عمل رادیکال آزاد باعث شده سلول و یا ترکیبی که به آن حمله کرده کارایی خود را از دست داده و خود به رادیکالی آزاد و سرگردان در بدن تبدبل شود. رادیکال های آزاد موجب تخریب سلول های DNA و آنزیم ها می شوند. معمولا میزان رادیکال های آزاد ، که به عنوان اکسیژن واکنش دهنده (ROS) و یا نیتروژن واکنش دهنده (RNS) نیز شناخته می شود، ، و میزان آنتی اکسیدان موجود در بدن در حالت تعادل قرار دارد. وقتی این تعادل از بین می رود ، تخریب رادیکال های آغاز می شود . گروه پاکسازی ، یعنی سربازان سیستم ایمنی بدن ، کنترل خود را از دست داده و به سلول های سالم بدن حمله می کنند.

استرس اکسید کننده

تخریبی که توسط رادیکال های آزاد انجام می پذیرد به اکسیداسیون معروف است .اکسیداسیون در بدن مشابه همان واکنشی است که رنگ سیب تازه را قهوه ای کرده و یا موجب زنگ زدن آهن می شود . رادیکال های آزاد و غارتگر در بدن با ترکیبات دیگر واکنش نشان داده و آنها را اکسید می کنند . وقتی میزان آنتی اکسیدان در بدن ، به دلایل مختلف مثل کمبود ویتامین و مواد معدنی و یا جنگ با مواد سمی ، از میزان رادیکال های آزاد کمتر باشد ، اکسیداسیون از طریق تخریب سلولی ، از بین بردن بافت سالم ، ایجاد تغییر در DNA و پر کردن سیستم ایمنی ، به بدن آسیب وارد می آورد. میزان اکسیداسیون در بدن به وسیله ی استرس اکسید کننده محاسبه می شود. برخی بر این باورند که استرس اکسید کننده موجب پیشرفت بیماری ها و عدم فعالیت درست در بدن می شود. میزان زیادی از استرس اکسید کننده می تواند تمام ارگان ها و سیستم بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد و همچنین یکی از عوامل اصلی بروز بیماری هایی نظیر آلزایمر ، تصلب شریان ، بیماری های قلبی ، پیری زودرس ، آسم ، دیابت و روده چکه کن بشمار می رود.

منابع رادیکال های آزاد

حال وقت آن است که ببنیم چه عواملی در تکثیر رادیکال های آزاد موثرند. آلودگی های محیط زیست ، الکل ، سیگار کشیدن ، چربی های مضر و حتی ورزش زیاد، در تولید رادیکال های آزاد موثر است. رادیکال های آزاد با تجزیه شدن سموم در بدن تولید می شوند. بسیاری از غذاهای فراوری شده و اصلاح شده حاوی چربی های اکسید کننده هستند که میزان رادیکال های آزاد را افزایش می دهند . مصرف بیش از اندازه قند و شیرین کننده ها یکی دیگر از منابع رادیکال های آزاد بشمار می روند. هورمون های استرس نیز در تولید رادیکال های آزاد موثرند . کبد ، با تجزیه کردن برخی ترکیبات و سم زدایی، رادیکال های آزاد را تولید می کند .