مفاصل

محل اتصال دوسر استخوان را مفصل می گویند. مفاصل از نظر میزان و درجه پایداری و تحرک پذیری به سه دسته غیر متحرک، نیمه متحرک و مفاصل متحرک تقسیم می شوند. معمولا در ورزش مفاصل متحرک و نیمه متحرک کاربرد بیشتری دارند. مفاصل متحرک مانند تمام مفاصل سینوویال، مفاصل نسبتا ناپایداری هستندکه دارای تحرک پذیری و قابلیت حرکتی نسبتا زیادی هستند. منظور از واژه تحرک پذیری در مفصل سینوویال، دامنه حرکتی در آن مسیر و جهت هایی (درجات آزادی) است که برای مفصل به صورت طبیعی در نظرگرفته شده است و حرکات دیگر برای آن مفصل را غیرطبیعی و ممنوع می دانیم.

طبقه بندی مفاصل متحرک (سینوویال)

‏مفاصل متحرک به سه دسته تقسیم می شوند : مفاصل یک محوری، دو محوری، چند محوری

1- مفاصل یک محوری

‏در مفاصل یک محوری، حرکت اساسا حول یک محور واحد انجام می شود. مفاصل یک محوری به دو دسته مفاصل قرقره ای (لولایی) و مفاصل استوانه ای تقسیم می شوند. مفاصل قرقره ای فقط حول محور فرونتال حرکت کرده و تنها حرکات تا شدن و بازشدن برای آنها مجاز و قابل اجراست. بنابراین، در مفاصل یک محوری قرقره ای، مانند مفصل درشت نی - رانی و مفصل آرنج (مفصل بازویی - زند زیرینی)، مفصل بین انگشتی و مفصل فک پایینی و مفصل مچ پا، باید از حرکاتی که مخصوص مفاصل دو محوری و چند محوری است خودداری شود و تمامی تمریناتی که خلاف ساختار و محور حرکتی مفصل است ممنوع است. حرکات مفاصل استوانه ای مانند. مفاصل بین استخوان آکسیس و اطلس و مفصل زند زیرینی _ زبرینی فوقانی نیز به چرخش حول محور طولی آنها محدود می شود.

2- مفاصل دو محوری

‏در مفاصل دو محوری حرکت اساسا حول دو محور عمود برهم، معمولا محور قدامی خلفی ‏(دورکردن و نزدیک کردن) و محور عرضی (خم کردن و بازکردن) انجام می شود. سه نوع مفصل دو محوری به اسامی : مفاصل لقمه ای، بیضوی و زینی وجود دارند.

3- مفاصل چند محوری

یک نوع مفصل چند محوری به نام مفصل کروی وجود دارد که حول هر سه محور مرجع حرکت می نمایند. با توجه به ساختار مفصلی و محورهای حرکتی آنها و عوامل محدودکننده حرکات دراین مفاصل که به طور طبیعی برای همه افراد یکسان است، می توانیم به حد مجاز حرکت در مفصل پی برده و محدوده ممنوع ادامه حرکت را پیش بینی کنیم.

عوامل محدود کننده حرکات دو مفاصل از نظر ساختاری

الف- لیگامنت های اطراف مفاصل : چنانچه مفصل بیشی از حد دامنه حرکتی طبیعی مورد فشار قرار گیرد، لیگامنت ها از این کار جلوگیری می کنند. و چه بسا در جریان این امر صدمه ببینند.

‏ب- برخوردهای استخوانی در مفاصل : برای مثال، به دلیل برخوردهای استخوانی زائده آرنجی در مفصل آرنج و برخورد برجستگی بزرگ استخوان ران و استخوان خاصره در حرکت آبداکشن از مفصل ران، دامنه حرکتی این مفاصل محدود می شود.

ج- عضلات : عضلات به شکل عمل کننده مخالف در حرکت ها نیز می توانند عامل محدود کننده حرکت در یک مفصل باشند.

‏د- چربی و پوست : دو عاملی هستندکه ممکن است توانایی حرکت یک مفصل را در طول دامنه کامل حرکتی اش محدود سازند.

‏ه- شکل و نوع سطوح مفصلی و قابلیت تحرک آن در محورهای مختلف

‏و- عوامل خارجی محدود کننده : برخی از عوامل خارجی محدود کننده میزان انعطاف پذیری مفاصلی عبارت اند از : درجه حرارت، جنس، سن، نژاد، بیماری ها و افراد کم تحرک و غیر ورزشکار.