بعد از یائسگی به دلیل نارسایی تخمدان در تولید استروژن و از طرفی به دلیل افزایش گونادوتروپین‌ها، نسبت آندروژن افزایش یافته و درجاتی از هیرسوتیسم (غالبا رشد موهای ضخیم در پشت لب و چانه) و کاهش موهای پوبیس و زیربغل بروز می‌کند.

در صورت بروز هیرسوتیسم با سیر پیشرونده و سریع یا ویریلیزاسیون بایستی به فکر و دنبال تومورهای تولید کننده آندروژن بود.

نکته:

در زنان یائسه در صورت وجود تستوسترون بیش از 100 ng/ dl بایستی به فکر تومورهای آندروژنیک بود.

هیرسوتیسم دارویی و ایدیوپاتیک

برخی از داروها نظیر داروهای آنابولیزان (از جمله دانازول و سایر مشتقات تستوسترون)، کورتیکوستروئیدها، داروهای افزایش‌دهنده پرولاکتین (نظیر فنوتیازین‌ها، تیوگزانتین‌ها، متیل دوپا، رزرپین)، OCPهای حاوی لوونورژسترل یا نورژسترل و والپروئیک اسید می‌توانند موجب هیرسوتیسم شوند. در حدود 5 تا 15 درصد موارد هیرسوتیسم علتی برای آن یافت نمی‌شود (ایدیوپاتیک).

نکته:

فنی‌توئین، پنی سیلین، مینوکسیدیل و دیازوکساید موجب هیپرتریکوز می‌شوند (همانند بی‌اشتهایی عصبی، درماتومیوزیت و هیپوتیروئیدی)

نحوه ارزیابی و برخورد با هیپرآندروژنیسم و هیرسوتیسم

ارزیابی

هدف اصلی از بررسی مبتلایان به هیرسوتیسم و یا هیپرآندروژنیسم، شناسایی بیماری‌های جدی و مهم به وجود آورنده آنها است. یافته‌های زیر قویا مطرح کننده بیماری زمینه‌ای جدی و لزوم انجام آزمایشات پاراکلینیکی است:

  • بروز هیرسوتیسم قبل از بلوغ (مطرح کننده تومورهای ترشح کننده آندروژن)
  • بروز هیرسوتیسم در دوران میانسالی
  • بروز و پیشرفت سریع هیرسوتیسم یا وجود ویریلیزاسیون
  • وجود گالاکتوره
  • وجود هیپرتانسیون
  • تغییرات پوستی (از جمله استریا و نازک شدن پوست)
  • لمس توده شکمی یا لگنی
  • وجود هیرسوتیسم با سیکل قاعدگی منظم (مطرح کننده هیپرآندروژنیسم آدرنال)