پزشک معالج در شروع درمان باید مطمئن شود که بیمار دچار آرتروز است و بیماری مفصلی دیگری (انواع آرتریت ها) وجود ندارد. زیرا درمان انواع مختلف آرتریت با یکدیگر متفاوت است. بنابراین در شروع درمان، معمولا یک معاینه کامل از مفاصل مختلف بعمل می آید. چنانچه دستها مبتلا باشند قدرت مشت کردن و حرکات مفاصل دست امتحان می شود. در صورتی که زانو یا مفاصل ران مبتلا باشند، طرز راه رفتن و حرکات مختلف زانو و ران ها تحت بررسی قرار می گیرد.

پس از معاینه ممکن است پزشک معالج دستور انجام آزمایشات خون بدهد. البته در بیماری آرتروز اکثر آزمایش های خون طبیعی هستند ولی برای اینکه پزشک مطمئن شود که بیماری التهابی مانند آرتریت روماتوئید وجود ندارد انجام اینگونه آزمایشات در بعضی بیماران ضروری می باشد.

عکس برداری با اشعه ایکس (رادیوگرافی) از مفاصل مبتلا به آرتروز و حتی مفاصل دیگر که علائم بالینی ندارند نیز معمولا انجام می شود. رادیوگرافی می تواند شدت بیماری آرتروز را نشان دهد. علائمی که در رادیوگرافی دیده می شود بصورت کم شدن فاصله دو استخوان مجاور، ضخیم شدن و پررنگ شدن استخوان های مفاصل، وجود خارهای استخوانی در اطراف استخوان های مفصل و تغییر شکل های استخوانی و بعضی علائم دیگر می باشد.

گاهی اوقات به علت بیماری آرتروز، مایع مفصلی زیادی در مفاصلی مانند زانو تشکیل می شود. تجزیه مایع مفصلی نیز یکی از راههای مهم تشخیص بیماری های مختلف می باشد. در اینگونه موارد پزشک معالج با وارد کردن یک سوزن در مفصل، مایع مفصلی را خارج کرده و آن را برای آزمایشات لازم به آزمایشگاه ارسال می کند. این کار مانند یک آزمایش خون اطلاعات زیادی به پزشک معالج می دهد و درجه التهاب در مفصل را مشخص می کند. تشخیص قطعی بعضی بیماری های مفصلی مانند عفونت های مفصلی و بیماری های ناشی از کریستال (مانند بیماری نقرس و بیماری نقرس کاذب) نیز با آزمایش مایع مفصلی صورت می گیرد. بعضی بیماران فکر می کنند که خارج کردن مایع مفصلی ممکن است ایجاد اشکال کند، حتی بعضی از آنها شروع بیماری مفصلی اشان را به این موضوع ربط می دهند، این عقیده کاملا غلط است.

اصولا مقدار مایع مفصلی بطور طبیعی آنقدر کم است که نمی توان آن را با سوزن از مفصل خارج کرد. هر زمان مقدار مایع به حدی برسد که بتوان آن را با سوزن خارج کرد معنی آن این است که تجمع مایع بطور غیرطبیعی در مفصل صورت گرفته است. گاهی نیز میزان مایع به حدی زیاد می شود که فشار ناشی از مایع بر روی کپسول مفصلی ایجاد درد و ناراحتی زیادی می کند و خارج کردن مایع در این گونه موارد تاثیر درمانی نیز دارد. گاهی بعد از خارج کردن مایع چنانچه پزشک مطمئن شود که عفونتی در کار نیست، تزریق داروی کورتون هم ممکن است انجام شود.