علایم و نشانه ها

• در نوزادان، بزرگی غیرطبیعی سر • افت عملکرد ذهنی • کندی و محدودیت حرکات بدن و چشم • بی اختیاری ادرار

هیدروسفالی-هیدرو(hydro) به معنی «آب» و سفالوس (caphalus) به معنی «سر»- عارضه ای است که در آن مایع بیش از حدی در مغز تجمع یافته است. هرچند هیدروسفالی اغلب به تجمع آب در مغز اشاره دارد، اما این «آب» در واقع همان مایع مغزی نخاعی است- مایع شفاف اطراف مغز و طناب نخاعی.

در حالت معمول، این مایع در مغز تولید می شود، از مسیر چهار بطن مغزی عبور کرده و خود را به فضاهای بسته ای (سیسترن) در قاعده مغز که نقش مخزن را بازی می کنند، می رساند. بدین طریق مایع مذکور سطوح مغز و طناب نخاعی را تمیز کرده و سپس جذب جریان خون می شود. تعادل بین تولید و جذب مایع مغزی نخاعی اهمیت حیاتی دارد.معمولاً این مایع حین گردش تقریباً به طور کامل جذب جریان خون می شود. اما شرایط خاصی باعث ممانعت یا اختلال در فرایند تولید یا جذب مایع مغزی نخاعی شده یا از جریان و گردش طبیعی آن جلوگیری می کنند. باهم به خوردن این تعادل، هیدروسفالی ایجاد می گردد.

هیدورسفالی ممکن است مادرزادی یا اکتسابی باشد، نوع مادرزادی می تواند به دلیل انسدادی در مسیر جریان مایع مغزی نخاعی یا ناتوانی در جذب آن باشد، فشار حاصل از این تجمع باعث اتساع و بزرگی بافت همبند و سست، واقع در جمجمه می گردد، به طوری که در یک نوازد با کودک خردسال، سر در تمام جهات به شکل غیر طبیعی بزرگ می شود، به خصوص در ناحیه پیشانی.

نشانه های این بیماری در کودک شما ممکن است خفیف باشد و پیشرفت آن هم ممکن است متوقف شده و بعدا در دوران کودکی مجدداً از گرفته شود. جمجمه تا سن 5 سالگی کاملاً بسته می شود، بنابراین از این سن به بعد، دیگر بزرگی محسوس در سر مشاهده نمی گردد.

هیدروسفالی مادرزادی یا دوران کودکی به دلیل انسداد جریان مایع مغزی نخاعی در مغز می تواند ناشی از ناهنجاری های مادرزادی مختلفی در مغز، عفونت جنینی، آسیب یا تومور مادرزادی باشد. هیدروسفالی به دلیل مشکلاتی در باز جذب مایع می تواند حاصل ناهنجاری مغزی، عفونتی مثل مننژیت باکتریایی، خونریزی زیر عنکبوتیه یا نقایصی در طناب نخاعی مانند سیرنگومیلی یا میلومننگوسل باشد.

در بزرگسالان، احتمال بروز نوعی هیدروسفالی وجود دارد که در آن فشار مایع مغزی نخاعی طبیعی است اما بازجذب آن مشکل روبرو می باشد. نشانه های بیماری به تدریج بعداز مننژیت صدمه دیدن سر، یا خونریزی زیر عنکبوتیه ظاهر می شوند. در مواردی هم بدون دلیل خاصی پدیدار می گردند. هیدروسفالی بیماری نسبتاً ناشایعی است و تقریباً از هر 100 کودک یک نفر به آن مبتلا می باشد. در بزرگسالان هم هیدروسفالی با فشار طبیعی پدیده، ناشایعی است و اکثرا در سالمندان مشاهده می شود.