یبوست (COinStipation) از اختلالات شایع دستگاه گوارشی است. لغت COinStipation از واژه ی لاتین COinStipare به معنی تجمع در کنار یکدیگر مشتق شده و عبارت است از اشکال پایدار در دفع مدفوع یا دفع ناکاملی یا ناچیز و غیرمعمولی مدفوع متراکم و سفت.

به دلیل آنکه عادات طبیعی رودهها دامنه گستردهای دارند، تعریف دقیق یبوست دشوار است.

اکثر افراد در طولی هفته، حداقل سه بار اجابت مزاج دارند ولی کم بودن تعداد دفعات اجابت مزاج، برای تشخیصی وجود یبوست کافی نیست. در بسیاری از افراد مبتلا به یبوست، دفعات اجابت مزاج طبیعی است ولی شکایت از زور زدن زیاد، سفتی مدفوع، احساسی پر بودن قسمت پایین شکم یا احساسی تخلیه ناکامل مدفوع وجود دارد.

در واقع باید نشانه های موجود در هر فرد را به طور مفصل تجزیه و تحلیل کرد تا دریافت که فرد مذکور مبتلا به یبوست است یا فقط از اشکال در دفع، رنج می برد. مدفوع سفت در موارد عبور سریع مواد مدفوعی در اثر حرکات سریع روده ای ایجاده می شود. دفع مدفوع کم حجم و گلوله مانند یا مدفوع بسیار پرحجم و بزرگ، هر دو با دشواری صورت می گیرد.

عوامل روانی یا فرهنگی نیز ممکن است در دفع مدفوع اهمیت داشته باشند. کودکی که والدینشی اهمیت زیادی برای دفع مدفوع فرزند خود قایل هستند ممکن است در صورت عدم اجابت مزاج روزانه، دچار نگرانی شود. بعضی از کودکان، برای جلب توجه، یا به دلیل ترسی از ایجاد درد ناحیه مقعد در هنگام دفع، به طور ارادی از دفع مدفوع خودداری می کنند. بعضی از بزرگسالان نیز به طور عادتی به اجابت مزاج بیتوجهی می کنند یا دفع مدفوع را به تأخیر میاندازند.

یبوست به معنی عبور آهسته مدفوع از روده بزرگ است و اغلب در اثر تجمع مقدار زیاد مدفوعی که به مدت طولانی در کولون نزولی باقی مانده و فرصت جذب اب پیدا کرده است ایجاد می شود.

تجربیات بالینی نشان دادهاند که چنان چه فردی نتواند در هنگام ایجاد رفلکسی های دفع مدفوع امکان دفع را فراهم سازد یا در صورتی که فردی از مقادیر بیش از حد ترکیبات ملین استفاده کند، پس از مدتی، قدرت رفلکسی های طبیعی دفع به طور خود به خود و پیشرونده کاهش پیدا می کند و کولون، تون طبیعی خود را از دست میدهد. بنابراین چنان چه فرد از اوایل زندگی، عادات اجابت مزاج منظمی پیدا کند (یعنی معمولا پس از خوردن صبحانه، حرکات مدفوع در روده بزرگ در اثر رفلکسی های معده ای - کولونی و کولونی -اثنیعشری ایجاد شوند)، در سنین بالاتر خواهد توانست از ابتلا به یبوست پیشگیری نماید.

دفع مدفوع، مکانیسم پیچیده و کنترل شده ای است که از حرکت توده مدفوعی در کولون ، افزایش فشار ناحیه راست روده (رکتوم؛ قسمت انتهایی روده بزرگ که پیش از مقعد قرار دارد)، افزایش فشار داخلی شکم و شل شدن کف لگن تشکیل می شود. اتساع رکتوم، منجر به بروز واکنشی شل شدن اسفنکتر داخلی مقعد (رفلکسی بازدارنده ی مقعدی - راست روده ای) می شود و در نتیجه، به محتویات داخلی رکتوم اجازه ی تماس با مجرای مقعد داده می شود. به این ترتیب، اپیتلیوم حسی اجازه پیدا می کند تا مدفوع جامد را از مدفوع مایع و گاز افتراق دهد. چنان چه دفع روی ندهد، رکتوم شلی می شود و مدفوع را برای عبور از مجرا تحریک می کند. اجابت مزاج در اثر تناسب میان افزایش داخلی شکمی از طریق زور زدن، افزایش انقباضی رکتوم، شل شدن عضله عانه ای - راست رودهای (پوبو رکتالیسی) و باز شدن مجرای مقعد پیشروی می کند. نگه داشتن مدفوع به کافی بودن ظرفیت دیواره ی رکتوم، کنترلی مناسب عصبی کف لگن، مکانیسم اسفنکتری و عملکرد عضلات اسفنکتری داخلی و خارجی نیاز دارد. در حالی استراحت، عضله ی عانه ای - راست روده ای، طنابی در اطراف قسمت انتهایی راست روده ایجاد می کند که زاویهای حادی را به وجود می آورد که فشار داخلی شکمی را به کف لگن انتقال میدهد. با اجابت مزاج، این زاویه راست می شود و امکان عبور نیروی رو به پایین را در طول رکتوم و مجرای مقعد فراهم میاورد. اسفنکترهای داخلی و خارجی در حال استراحت، از نظرتون، فعال هستند. اسفنکتر داخلی در بیشتر مواقع، مسئولی تون غیرارادی اسفنکتر در حالت استراحت است.