کم خونی آپلاستیک (aplastic anemia) عبارت است از کاهش تمام سلولی های خونی (پان سیتوپنی؛ pancytOpenia) همراه با کاهش سلولی های مغز استخوان.

کم خونی آپلاستیک ممکن است، اکتسابی، سرشتی و یا ناشی از شیمی درمانی برای سرطان باشد.

کم خونی آپلاستیک اکتسابی در اثر رادیوتراپی، مصرف بعضی از داروها و مواد شیمیایی، الودگی به بعضی ویروس ها، ویروس HIV (ایدز)، حاملگی و برخی موارد دیگر ایجاد شود.

کم خونی سرشتی، زمینه ارثی دارد و در بیماری های ژنتیکی مانند کم خونی فاتکونی و سندرم داون و بعضی موارد دیگر ایجاد می شود.

نکته: بسیار به ندرت ممکن است کم خونی آپلاستیک در دوران بارداری ایجاد شود یا عود کند که اغلب بعد از زایمان یا سقط جنین القا شده بهبود می یابد.

کم خونی آپلاستیک ممکن است به شکل ناگهانی و یا بی سروصدا آغاز می شود. خونریزی شایع ترین نشانه زودرس بیماری است که در بسیاری از موارد به شکل چند روز تا چند هفته کبودی، خونریزی خفیف از لثهها، خونریزی بینی، خونریزی شدید قاعدگی و گاهی خونریزی های زیرپوستی تظاهر مییابد. در کمبود پلاکتهای خون (ترومبوسیتوپنی؛thrombOCytOpenia)، خونریزی شدید غیرمعمولی است ولی خونریزی های خفیف در دستگاه عصبی مرکزی می تواند موجب خونریزی مغزی یا خونریزی در شبکیه چشم شود. نشانه های کمخونی به صورت بیحالی، ضعف، تنگی نفسی و احساسی وارد شدن ضربه به گوشیها اغلب وجود دارد. به ندرت ممکن است علایم عفونت، نخستین علایم کمخونی آپلاستیک را تشکیل دهند.

تشخیص بیماری کمخونی آپلاستیک به وسیله پزشک و بر اساسی معاینه و آزمایش خون و مغز استخوان صورت میگیرد. در آزمایش خون، اریتروسیتهای بزرگ دیده میشوند و پلاکتها و گلبولهای سفید دانهدار کاهش یافتهاند. معمولاً حجم متوسط گلبول قرمز (MCV) افزایش نشان میدهد. رتیکولوسیتها وجود ندارند یا تعداد آنها خیلی کم است و ممکن است تعداد لنفوسیتها طبیعی یا کمتر از طبیعی باشد.

کم خونی آپلاستیک اکتسابی شدید با استفاده از پیوند سلولی های بنیادی یا از طریق سرکوب سیستم ایمنی با هدف بهبود دادن عملکرد سلولی های مغز استخوان باقی مانده بیمار قابل علاج است.

چنان چه کم خونی آپلاستیک در اثر مصرف داروها یا مواد شیمیایی ایجاد شده است، باید با قطع آنها به بهبود بیمار کمک کرد.