بیماریهای ناشی از آلودگی هوا

در سالهای پیشین از سوی اداره کل بهداشت محیط، و دانشکده ی علوم دانشگاه تهران از میزان انیدرید کربنیک (بی اکسید کربن- اکسیدکربن در هوای تهران، از پنجاه محل مختلف تهران، به تناوب و در ساعات مختلف نمونه برداری شد، که نتایج چندان امیدوارکننده ای نداشت.

از آنجا که یکی از منابع مهم آلودگی در شهرهای بزرگ نظیر تهران، ازدیار روزافزون اتومبیل ها و گسترش صنایع می باشد، به همین سبب نیز، مسئله آلودگی ها در چنین شهرهایی یک مسئله غامض و پدیده ی پیچیده ای شده است.

بدیهی است، از آن سالهای نمونه برداری بررسی آلودگی هوای تهران مدت زمانی گذشته، و هر سال نیز بر تعداد اتومبیلها و دستگاه های دورزای دیگر افزوده شده، و مراکز و واحدهای صنعتی جدید خرد و بزرگ احداث گردیده، و نتیجتاً میزان خطرات آلودگی هوا بیش از پیش افزایش یافته است.

گرچه اجرای طرح ترافیک، و تقلیل تردد ماشینها از فشار رشد و تراکم افقی و عمودی آلودگی کاسته است، معهذا این امر به تنهایی نمی تواند، در بهبود دائمی آلودگی محیط زیست و هوای تهران، عامل پایدار و تعیین کننده ای باشد.

نتایج مطالعات علمی محققان آلودگی هوا نشان می دهد، که بطور کلی آثار ناشی از آلودگی هوا را می توان به سه دسته تقسیم کرد.

  1. آثار بلافاصله که 24-48 ساعت پس از حمله آلودگی شدید تولید می شود.
  2. آثاری که پس از مدتی مثلاً چند هفته یا چند ماه پس از آلودگی پیدا می شود.
  3. آثار ناشی از آلودگی های خفیف که برای مدت طولانی و بطور مدام تأثیر می کند.الف- آثار موضعی که در محل برخورد و یا ورود مواد زیان زا در دستگاه تنفسی، گوارشی و تا اندازه ای هم در پوست جلب توجه می کند.در شق اول (الف) آثار موضعی در محل برخورد و ورود هوای آلوده، تغییرات سلولی ذیل پیدا می شود :

ب- آثاری که پس از جذب و انتشار مواد زیان زا در بدن به وجود می آید.

در پیرامون آلودگی شهرهای بزرگ نظیر تهران، تنها مورد سوم است، که جالب توجه و قابل بحث می باشد، و این آثار خود، به دو نوع متمایز تقسیم می شوند :

  1. وضع طبیعی و عمل بیوشیمی عادی سلولها تغییر یافته، مواد عادی یا غیر عادی آزاد می گردند، که وارد خون گشته، و به نقاط دیگر بدن انتقال می یابند.
  2. ساختمان سلولها تغییر می کند.
  3. موقتاً سلسله اعصاب تحریک گردیده، برنش از طریق رفلکس منقبض می گردد.
  4. اعصاب مرکزی هم تحریک می گردد.چون شرح علمی آثار جذب و انتشار مواد (موضوع شق دوم ب) با اصطلاحات علمی همراه، و دور از مبحث مورد نظر ما است، به همین جهت برای اجتناب از وارد شدن به مسایل پیچیده شدن به مسایل علمی به اشاره ای مختصر و اجمالی از این تأثیرات آلودگی هوا بر سلامت انسان بسنده می کنیم :

در شق دوم (ب) یعنی جذب و انتشار مواد نیز سازمانهای بیولوژیک تغییر می کنند، و انسان هم سعی می نماید که با آنها سازش نماید. اگر آلودگی هوا از حدی که شخص بتواند، تحمل کند، تجاوز ننماید، تقریباً چندان ضرری متوجه انسان نمی کند، و فقط موقعی برای آدمی خطر جدی به وجود می آورد، که مکانیسم های دفاعی، و یا نیروهای سازشی زیادتر از حد معمول بسیج گردند، و راکسیونهای مرضی به وجود بیاورند.

  1. بیماری حاد غیراختصاصی قسمت فوقانی دستگاه تنفس
  2. برنشیت مزمن
  3. بیماری مزمن منقبض کننده ی برنش
  4. پنومونیها
  5. برونگوپنومونیها
  6. سل
  7. آمفیزم ریوی
  8. آسم برنشیک
  9. سرطان ریه