تشخیص سندرم کوشینگ
نحوه برخورد و تشخیص بیماران مشکوک به سندرم کوشینگ به قرار ذیل است: (1) بیماریابی، (2) تایید تشخیص و (3) تشخیص علت و منشا سندرم.
1 - بیماریابی (Screening): بهترین روش و اولین قدم در بررسی بیمار مشکوک به سندرم کوشینگ اندازه‌گیری مقدار کورتیزول آزاد ادرار 24 ساعته (UFC) یا تست سرکوب شبانه دگزامتازون (Overnight Dexamethasone suppression Test) است. مقدار طبیعی UFC بین 30- 80 mg/ 24 hr بوده و در بیش از 90 درصد موارد سندرم کوشینگ مقدار UFC بیش از 90 mg/ 24 hr می‌باشد. مقدار UFC در بیماری کوشینگ معمولا بین 300- 1000 mg/ 24hr در تومورهای اکتوپیک ترشح کننده ACTH و تومورهای آدرنال ترشح کننده کورتیزول بیش از 1000 mg/ 24hr می‌باشد.
نکته:
مقدار UFC بیش از 250 mg/ 24hr تقریبا 100 درصد تایید کننده سندرم کوشینگ است.
در حالت طبیعی مقدار کورتیزول سرم در طول شبانه روز متغیر است به طوری که در بین ساعات 5 تا 8 صبح بیشترین مقدار (25 mg/ dl) و در حوالی نیمه شب کمترین مقدار (5 mg/ dl) را دارد و تجویز دگزامتازون باعث مهار ترشح ACTH و در نتیجه کورتیزول می‌شود. در تست سرکوب شبانه دگزامتازون ساعت 11 شب مقدار یک میلی‌کرم دگزامتازون خوراکی مصرف می‌شود و مقدار کورتیزول قبل از آن و نیز ساعت 8 صبح روز بعد از آن اندازه‌گیری می‌شود. اگر مقدار کورتیزول صبح بیش از 5 mg/ dl باشد یا مقدار کورتیزول سرم بعد از ظهر یا شب 50 درصد بیش از مقدار صبح باشد، تشخیص هیپرکورتیزولیسم مطرح خواهد شد.
نکته:
- در سندروم (و بیماری) کوشینگ دوز پایین دگزامتازون (5/0 تا 1 میلی‌گرم هر 6 ساعت) تاثیری در ترشح کورتیزول ندارد.
- تست سرکوب شبانه دگزامتازون در افراد چاق و یا افسرده ممکن است به طور کاذب مثبت (غیر طبیعی) شود.
2- تایید تشخیص (Confirmation of Diagnosis): برای تایید تشخیص سندرم کوشینگ از تست سرکوب با دوز پایین دگزامتازون (low- dose dexamethasone suppression test) موسوم به liddle test استفاده می‌شود. در این آزمایش مقدار 5/0 میلی‌گرم دگزامتازون خوراکی هر 6 ساعت برای 2 روز تجویز شده و مقدار کورتیزول سرم قبل از تست و در روز دوم تست و نیز مقدار کورتیزول و 17- هیدروکسی کورتیکوستروئید ادرار 24 ساعته در پایان روز دوم تست اندازه‌گیری می‌شود. اگر مقدار 17- هیدروکسی کورتیکوستروئید کمتر از 2/5- 3 mg/ 24 hr یا مقدار UFC کمتر از 10- 25mg/ 24 hr و یا مقدار کورتیزول پلاسما کمتر از 5 mg/ dl باشد، سندرم کوشینگ رد خواهد شد.