سهام عدالت | ارزش سود سهام عدالت یکسان نیست و تحت تاثیر نوسانات بازار افزایشی یا کاهشی می‌شود.برای مثال ارزش واقعی سهام عدالت با ارزش اولیه یک میلیون تومانی در ۲۰ اسفندماه سال گذشته ۱۸ میلیون و ۷۸۰ هزار تومان قیمت داشت، در حالی که قیمت این سهام در ۱۶ تیرماه سال جاری تا ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان کاهش یافته بود.سهامی که در روزهای نخستین آزاد سازی سهام عدالت یعنی اردیبهشت‌ماه و خردادماه سال 1400 بیش از ۲۰ میلیون تومان قیمت داشت. سهام عدالت در ابتدا سهم 1000000 میلیون تومانی بود که با گذشت زمان تبدیل به 500 واحد سهم شد.

آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت سال ۱۳۹۹  با ابلاغ مقام معظم رهبری صورت گرفت. ۳۰ درصد از سهام عدالت در خردادماه و  ۶۰درصد از آن در مردادماه سال ۱۳۹۹ آزاد شد. با وجود اینکه قرار بر آزادسازی ۴۰درصد باقی‌مانده تا پایان سال ۱۳۹۹ بود، اما این امر صورت نگرفت. در حال حاضر مشخص نیست ۴۰درصد باقی‌مانده سهام عدالت مستقیم چه زمانی آزاد می‌شود.

در حال حاضر سهامداران می‌توانند ۶۰ درصد از سهام خود را بفروشند. اما فروش سهام عدالت بستگی به وضعیت بازار دارد یعنی اگر وضعیت بورس خوب نباشد، سهامداران نمی‌توانند سهام عدالت خود را بفروشند.

چه خبر از وضعیت سهام عدالت

امکان فروش سهام عدالت به صورت مستقیم وجود ندارد. فروش سهام عدالت از ۲۵ آبان ماه سال ۱۳۹۹ برای مشمولانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، متوقف شد. مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار، دلیل توقف فروش سهام عدالت را، فشار بر بازار سهام اعلام کردند.

حدود ۴۹ میلیون نفر دارنده سهام عدالت هستند که از این تعداد، ۱۹ میلیون نفر روش مدیریتی مستقیم و ۳۰ میلیون نفر، روش مدیریتی غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند. مشمولان تا پایان تیرماه سال۱۳۹۹ فرصت داشتند، نحوه مدیریت سهام عدالت خود را انتخاب کنند و حال با گذشت این تاریخ، دیگر امکان تغییر روش مدیریت وجود ندارد. پس از گذشت زمان اعلامی، سهام عدالت هر شخصی که به سامانه سهام عدالت مراجعه نکرده بود، به صورت خودکار به شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت منتقل می‌شد. (روش مدیریتی غیرمستقیم)

برای فروش سهام خود، اگر سجامی نیستند، در ابتدا باید با ورود به سامانه WWW.SEJAM.IR سجامی شوند و کد بورسی دریافت کنند. سپس به سایت WWW.DDN.CSDIRAN.IR مراجعه کرده تا دارایی سهام عدالت خود را مشاهده کنند.

۲۰ درصد باقی مانده سهام عدالت چه می‌شود؟

حسین قربانزاده، رئیس سازمان خصوصی سازی به ایسنا گفت: دولت منابع دیگری برای تخصیص به سهام عدالت ندارد. کل ارزش بازار پرتفوی سهام دولت در تابلوی بورس حدودا ۱۸۶ هزار میلیارد تومان است. حدود ۸۶ هزار میلیارد تومان یعنی نزدیک ۴۰ تا ۴۵ درصد آن وثیقه وام‌هایی است که از سال ۱۳۷۹ به بعد اخذ شده است و امکان واگذاری آن‌ها از هیچ طریقی وجود ندارد. در نهایت هر زمانی معاونت حقوقی پاسخ خود را اعلام کند، امکان تخصیص سهام به مشمولین کمیته امداد و بهزیستی امکان‌پذیر می‌شود.

 توکلی، رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی سهام عدالت کشور شمار فوت شدگان سهام عدالت را سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر ذکر کرد و گفت: تعیین تکلیف سهام این افراد سه سال معطل مانده است.

به نقل از بازار، عسگر توکلی با اظهار اینکه وضعیت سهام فوت شدگان مشخص است، افزود: با این حال شرکت سپرده گذاری سه سال تعیین تکلیف سهام این افراد را معطل و بلاتکلیف گذاشته است.

وی با انتقاد از این که پول های مردم دست شرکت سپرده گذاری مرکزی مانده است، افزود: با آن که زیرساخت ها مهیاست اما همچنان تعیین تکلیف سهام فوت شدگان اجرایی نشده است.

وی ادامه داد: به رغم آن که رئیس جمهور و وزیر اقتصاد دستور تعیین تکلیف سهام عدالت فوت شدگان را صادر کردند اما شرکت سپرده گذاری تاکنون اقدامی در این زمینه انجام نداده است.

توکلی خواستار ورود دستگاه های نظارتی و امنیتی برای تعیین تکلیف سهام عدالت فوت شدگان و جاماندگان شد و گفت: منابع فوتی های هر استان باید به آن استان واریز و سرریز شود و پیگیری ها تاکنون نتیجه نداده است.

رئیس هیئت مدیره شرکت تعاونی سهام عدالت کشور درباره تغییر شیوه مدیریت سهام عدالت گفت: این مسئله درخواست شده است و با کارشناسان حقوقی در حال مذاکره هستیم تا این راهکاری درباره این طرح داشته باشیم.

 سپرده‌گذاری مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: آن دسته از مشمولان سهام عدالت که تا به امروز اقدام به ثبت نام و احراز هویت سجام نکرده‌اند می‌توانند با بهره مندی از ۸۷ مرکز الکترونیک و حضوری به صورت کاملا رایگان در سامانه سجام ثبت نام و احراز هویت خود در آن را انجام دهند تا از مزایای بی شماری همانند دریافت سالانه سود سهام عدالت، وام بانکی و … برخوردار شوند.

به نقل از ایبنا، بر این اساس، مشمولان سهام عدالتی که هنوز در سامانه سجام ثبت نام نکرده و احراز هویت نشده اند می‌توانند با مراجعه به لینک https://sahamedalat.ir/marakez با انتخاب یکی از ۱۵ مرکز منتخب، ثبت نام رایگان سجام خود را انجام دهند.

همچنین این دسته از مشمولان سهام عدالت برای دریافت خدمات رایگان احراز هویت سجام نیز می‌توانند در یکی از ۸ مرکز رایگان احراز هویت الکترونیک سجام یا یکی از ۶۴ مرکز رایگان احراز هویت حضوری سجام نیز این خدمت را کاملا رایگان انجام دهند تا از همه منافع سهامداری خود منتفع شوند.

سجام یک سامانه زیر ساختی برای شناسایی مشتریان جهت ورود به باشگاه بزرگ بازار سرمایه ایران است که تمام فعالان این بازار اعم از سرمایه‌گذاران، مشتریان و مدیران نهاد‌ها در این سامانه، فقط یک بار برای همیشه اطلاعات خود را در آن ثبت خواهند کرد و پس از احراز هویت حضوری و غیر حضوری قادر به دریافت خدمات مبتنی بر داده‌های تایید شده خواهند بود.

آزادسازی سهام عدالت از اردیبهشت سال ۹۹ تاکنون متوقف است و دارندگان این سهام از حق فروش و دریافت وجه نقد حاصل از فروش سهام عدالت خود محروم هستند.

به نقل از تسنیم، از دولت نهم طرحی تحت عنوان سهام عدالت اجرایی شد که بنا داشت اقشار کم درآمد جامعه را در سهام داری شرکت های دولتی شریک کند و سهام شرکت هایی را به دهک‌های پایین تر جامعه واگذار کند که به نوعی سرمایه گذاری برای این اقشار به حساب بیاید. این طرح شامل سهام حدود ۵۰ شرکت دولتی مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی، که خصوصی‌سازی برخی فعالیت‌های اقتصادی را مجاز می‌داند، می‌شود.

افرادی که سهام عدالت به آن‌ها تعلق گرفته جزو سهامداران شرکت‌های بورسی و فرابورس در نظر گرفته می‌شوند. هرچند لازم به ذکر است که فقط ۷۰ درصد این شرکت‌ها در بورس حضور دارند و سهامشان قابل معامله در بورس است.

در پاسخ به این سوال که سهام عدالت به چه کسانی تعلق می‌گیرد باید گفت که تاکنون تقریبا بیش از ۴۹ میلیون نفر در سامانه سهام عدالت بعنوان مشمولان سهام عدالت شناخته شده‌اند که در ۱۸ مرحله شناسایی شده‌اند. همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد مشمولان سهام عدالت اغلب افراد کم درآمد جامعه هستند که در گروه‌های زیر دسته‌بندی می‌شوند:

مددجویان کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی که در رده اول افرادی قرار می‌گیرند که مشمول سهام عدالت هستند. این گروه سهام بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها دریافت کرده و بعنوان گروه‌های تخفیف‌دار شناخته شده هستند.

روستاییان و عشایر، زنان سرپرست خانوار ، گروه‌های کم جمعیت مانند خبرنگاران و خادمان مسجد، کارگران فصلی ساختمانیو کارمندان و بازنشستگان دولتی.

روش مستقیم و غیر مستقیم در آزاد سازی سهام عدالت

مدیریت سهام عدالت شامل دو روش مستقیم و غیر مستقیم می‌شود که به ترتیب به شرح زیر می‌باشد:

۱-در روش مستقیم آزاد سازی سهام عدالت و سهامداری، مالکیت و مدیریت سهام عدالت بدون هیچ گونه واسطه به خود فرد سهام دار منتقل می‌شود.

یعنی در این روش مستقیم مسئولیت مدیریت، حفظ و نگهداری از سهام بر عهده ی خود سهام دار است.

در این روش مانند هر شخص عادی دیگری که در بورس فعالیت می‌کند باید در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) احراز هویت و ثبت نام کنید و شخصا به فروش سهام خود بپردازید.

۲-در صورت انتخاب روش غیر مستقیم برای آزاد سازی سهام عدالت مالکیت و مدیریت این سهام به شرکت های سرمایه گذاری استانی واگذار خواهد شد.

در این روش شرکت های سرمایه گذاری هر استان مسئولیت مدیریت سهام شما را دارند و شما فقط سود ماهیانه از سهامی که تحت مدیریت آن ها قرار دارد رادریافت می کنید.

در این صورت فرد نمی‌تواند شخصاً سهم های موجود در بسته سهام عدالت را به فروش برساند.

لازم به ذکر است ارزش سهام عدالتی که به حدود ۵۰ میلیون ایرانی واگذاری شده است حدود ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان است که تقریبا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به روش مستقیم و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان آن به روش غیر مستقیم توسط افراد تحت مدیریت قرار گرفته است. همچنین بسته به میزان جمعیتی که هر استان دارد ارزش پرتفویی که در اختیار آن ها است از ۱۰ تا ۵۰ هزار میلیارد تومان است.

ابهامات پیرامون سهام عدالت روز به روز بیشتر می شود

در هر دو روش مستقیم و غیر مستقیم ابهاماتی وجود دارد که هنوز رفع نشده است. چه افرادی که روش مستقیم و چه افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند با چالش‌های مختلفی روبرو هستند.

افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، فقط یکبار آن هم در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ می‌توانستند سهام خود را بفروشند و پس از آن تا کنون اجازه ی فروش سهام داده نشده است.

اما وضعیت برای کسانی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند کمی پیچیده تر هم شده است.

چرا که این افراد که مدیریت سهام عدالت آن‌ها در اختیار شرکت‌های استانی است در بسیاری از نمادهای این شرکت‌ها، با توقف نماد روبرو هستند و عملا مشخص نیست، سهام افراد در چه وضعیتی است و صرفا این افراد باید به سودی که برای آن‌ها ریخته می‌شود راضی باشند و اختیار هیچ دخل و تصرفی را در وضعیت سهام خود ندارند.

ابهام قضیه وقتی جدی می‌شود که در ساز و کار این شرکت‌های استانی ورود کنیم، سوالاتی از قبیل اینکه هیئت مدیره ی این شرکت‌ها به چه صورت تعیین می‌شوند؟ حقوق اعضای هیئت مدیره شرکت‌های استانی از کدام محل واریز می‌شود؟ آیا حقوق این افراد از مانده ی سود سهام عدالت افرادی که سهام خود را دریافت نکرده اند پرداخت می‌شود؟ اساسا وضعیت نمادهای سهام شرکت های استانی به چه صورت است؟

وضعیت سهام عدالت چه می‌شود؟

پیمان حدادی مشاور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در مصاحبه ای با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم در پاسخ به برخی از سوالات و ابهامات مطرح شده پیرامون سهام عدالت گفت: آزاد سازی سهام عدالت انجام شده است و در بلاتکلیفی نیست، اما با توجه به شرایط بازار، فعلا امکان خرید و فروش برای سهامداران روش مستقیم وجود ندارد، البته روش‌هایی در دست بررسی هست که سهامدارن روش مستقیم به چه شکلی می‌توانند سهام خود را بفروشند، اما هنوز به تصمیم نهایی نرسیده است و زمانی که به راه حل مشخصی برسیم آن را اطلاع رسانی می‌کنیم.

وی در خصوص سهامداران روش غیر مستقیم نیز افزود: سهامداران شرکت‌های سهام استانی (روش غیر مستقیم)، با توجه به اینکه مجامع مالی این شرکت‌ها در دو سال گذشته برگزار نشده و صورت‌های مالی در این دو سال به تصویب مجمع سهامداران نرسیده است و همچنین مدیرانی که در این شرکت‌ها هستند، قبل از آزادسازی سهام عدالت(قبل از اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹) انتخاب شده اند و نیاز است که مجمع در خصوص انتخاب اعضای هیئت مدیره هم بر گزار شود.

لازم به ذکر است که با تصویب شورای عالی بورس نمادهای شرکت‌های استانی در اسفند ماه سال ۹۹ متوقف شده اند و این نمادها بعد از برگزاری مجامع مربوط به انتخاب هیئت مدیره بازگشایی خواهند شد.

حدادی اضافه کرد: البته برای سهامداران سهام شرکت‌های استانی یا همان افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کردند به احتمال زیاد در آینده محدودیت هایی برای فروش سهام شان اعمال خواهد شد.

همچنین حدادی درباره ی تاریخ برگزاری مجامع شرکت های استانی گفت: بر اساس مصوبات شورای عالی بورس، مقدمات برگزاری این شرکت ها در حال انجام است و به نظر می‌رسد تا یک ماه آینده مجامع این شرکت‌ها برگزار می‌شوند.

لازم به ذکر است بخشی از سهام عدالت که شامل شرکت‌های بورسی و فرابورسی نیست (حدود ۱۳ شرکت)، بنا بر این است که سهام این شرکت‌ها به یک هلدینگ، تحت عنوان «هلدینگ ایرانیان» اختصاص داده شود که این هلدینگ توسط سازمان خصوصی سازی تاسیس شده است و در مراحل ثبت است و سهام آن به ۹ میلیون نفری که هم روش مستقیم و هم روش غیر مستقیم را انتخاب کردند اختصاص داده خواهد شد.

همچنین گفتنی است که حدادی چندی پیش در مصاحبه‌ای درباره ی حقوق اعضای هیئت مدیره شرکت‌های استانی گفته بود: سهام عدالت مستقیما در اختیار مردم قرار گرفته است و تعاونی‌ها نیز مانند مردم، سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی شدند.

تعاونی‌ها اعتقاد دارند که مردم سهامدار شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی نیستند و تمام سهام این شرکت‌ها متعلق به تعاونی‌هاست.

این در حالی است که چنین موضوعی درست نیست و تعاونی‌ها قصد دارند خود را به عنوان نهادی واسط درنظر بگیرند. از سوی دیگر، حقوق تعاونی‌ها بر اساس مصوبه سال های گذشته شورای عالی بورس پرداخت شده و طبق خوداظهاری تعاونی‌ها، پرداخت ۷۵درصد از این حقوق محقق شده است. با این حال، باید توجه داشت که نمی‌توان حقوق کارکنان تعاونی‌ها را از سود سهامداران پرداخت کرد. آن هم در شرایطی که بسیاری از این تعاونی‌ها در سال‌های اخیر فعالیتی نداشتند.